Op 31 juli 2023 heeft de Europese Commissie (EC) de eerste set Europese Duurzaamheidsrapportagestandaarden (ESRS) aangenomen.

Ontwikkeld door de European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG), zijn deze standaarden nu de norm voor alle bedrijven die onder de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) vallen.

Ze begeleiden bedrijven bij wat te rapporteren op het gebied van milieu-, sociale en governance (ESG) onderwerpen en zijn gebaseerd op de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD).

Update juni 2024: EFRAG publiceert nieuwe ESRS-uitleg

In juni 2024 bracht EFRAG een belangrijke update uit voor hun Q&A over de ESRS. Dit omvat 44 nieuwe technische toelichtingen, waarmee het totaal op 68 komt. Deze beantwoorden veelvoorkomende en complexe vragen van belanghebbenden over de implementatie van de ESRS. Dit is onderdeel van EFRAG's voortdurende inspanningen om het voor organisaties gemakkelijker te maken om aan de ESRS-vereisten te voldoen.

De nieuwe toelichtingen zijn ontworpen om belanghebbenden te helpen het ESRS-raamwerk beter te begrijpen, met een focus op praktische implementatiekwesties. Ze zijn georganiseerd rond de openbaarmakingsvereisten en doorzoekbaar via een nieuw geïntroduceerde ‘trefwoordenindex’, waardoor het gemakkelijker is voor je om specifieke richtlijnen te vinden die relevant zijn voor je behoeften.

Je kunt EFRAG's bijgewerkte toelichtingen hier bekijken of via hun ESRS Q&A-platform, met als doel een soepelere adoptie van duurzaamheidsrapportagepraktijken in heel Europa te bevorderen.

Snelle recap: Wat is de CSRD?

Gebaseerd op de fundamenten van de Richtlijn niet-financiële rapportage (NFRD), is de CSRD ontwikkeld om meer transparantie te bieden over de duurzaamheidsimpact van bedrijven en om belanghebbenden een completer beeld te geven van de activiteiten van een bedrijf.

Terwijl de NFRD ongeveer 11.000 grote bedrijven in de EU omvatte, heeft de CSRD dit bereik uitgebreid naar bijna 71.000 bedrijven, waaronder alle grote en beursgenoteerde ondernemingen – zelfs genoteerde mkb-bedrijven.

De bredere reikwijdte en inclusiviteit van de CSRD weerspiegelt een groeiend besef van de rol die bedrijven spelen in het aanpakken van wereldwijde duurzaamheidsuitdagingen. Het markeert een verschuiving naar een bedrijfsomgeving waarin transparantie, verantwoording en proactieve betrokkenheid bij duurzaamheid niet langer optionele extra’s zijn, maar ononderhandelbare aspecten van het zakendoen.

Waarom is het belangrijk?

Voor bedrijven gaat het begrijpen van de ins en outs van de CSRD en ESRS om veel meer dan alleen naleving van regelgeving en het vermijden van boetes. Het biedt ook een grote kans om de aantrekkingskracht van je merk bij klanten en investeerders te vergroten, de reputatie van je bedrijf te verbeteren en bij te dragen aan wereldwijde duurzaamheidsdoelen.

In dit artikel bespreken we alles over de ESRS, van de doelstellingen en belangrijke onderwerpen tot de verbinding met de CSRD. We bieden ook nuttige bronnen, identificeren wie het raakt en gaan door de essentiële vereisten om aan deze standaarden te voldoen.

Daarnaast vergelijken we de ESRS met andere wereldwijde rapportagestandaarden en behandelen we enkele veelvoorkomende uitdagingen waar bedrijven tijdens deze transitie mee te maken kunnen krijgen. Dus laten we beginnen.

Geschiedenis en ontwikkeling van ESRS

Aangenomen door de EU in 2014, begon de weg naar de ESRS met de NFRD. Deze richtlijn was de eerste grote stap van de EU om grote bedrijven te verplichten verslag te doen van hun milieu- en sociale impact.

Het werd echter na verloop van tijd duidelijk dat de NFRD verschillende tekortkomingen had. Dit bracht de Europese Commissie (EC) ertoe de richtlijn in 2019 te herzien en een consultatie uit te voeren om feedback van belanghebbenden te verzamelen over mogelijke wijzigingen.

Op 21 januari 2021 publiceerde de consultatie de Implementation Appraisal van de NFRD, waarin de volgende gebreken werden benoemd:

• Niet-financiële informatie mist vergelijkbaarheid en betrouwbaarheid.
• Overlappende wetgeving veroorzaakt verwarring en extra kosten bij rapportage.
• Hoge vraag naar gemeenschappelijke rapportagestandaarden, digitalisering en strengere audits.
• Noodzaak voor bedrijven om het proces van materialiteitsbeoordeling te onthullen.
• Voorstel om uniforme transparantie te waarborgen via openbaarmakingen in het bestuursverslag.
• Aanbevolen om de NFRD uit te breiden naar alle beursgenoteerde en particuliere bedrijven, met geschaalde vereisten voor mkb-bedrijven.

Rond dezelfde tijd vroeg de EC ook advies aan de financiële autoriteiten van de EU (EBA, EIOPA en ESMA) over KPI’s en methodologieën om de NFRD-rapportage te koppelen aan de Taxonomieregels van de EU. Daarnaast vroeg de EC aan EFRAG om een voorstel te ontwikkelen voor duurzaamheidsrapportagestandaarden voor bedrijven in de EU.

Vervanging van de NFRD door de ESRS

Op 20 april 2021 stelde de EC de CSRD voor om de bovengenoemde beperkingen aan te pakken. Het doel was om de reikwijdte van duurzaamheidsrapportage uit te breiden naar meer bedrijven en het detailniveau en de vergelijkbaarheid van gerapporteerde informatie te vergroten.

De ESRS werden ontwikkeld om een concreet raamwerk te bieden voor de rapportagevereisten die in de CSRD zijn vastgelegd. Deze standaarden zijn ontworpen om de algemene en enigszins vage richtlijnen van de NFRD te vervangen door een duidelijke set standaarden voor duurzaamheidsrapportage in Europa.

Rol van EFRAG bij het opstellen van ESRS

Opgericht in 2001, is EFRAG een particuliere vereniging die bekend staat om haar adviesrol in EU-financiële aangelegenheden. De EC gaf EFRAG de taak om de ESRS te ontwikkelen.

Om ervoor te zorgen dat de standaarden voldeden aan de behoeften van alle relevante partijen, raadpleegde EFRAG diverse belanghebbenden, waaronder bedrijven, investeerders en maatschappelijke organisaties. Vervolgens presenteerde het conceptstandaarden die een openbaar consultatieproces ondergingen, waardoor feedback kon worden verzameld en verfijningen konden worden aangebracht.

Op 31 juli 2023 werden de definitieve standaarden aangenomen door de EC, wat een belangrijke mijlpaal betekende voor duurzaamheidsrapportage in Europa. EFRAG zal de ESRS blijven ontwikkelen en verfijnen om ervoor te zorgen dat de standaarden relevant en effectief blijven.

Belangrijkste doelstellingen van ESRS

De ESRS heeft verschillende doelstellingen die gericht zijn op het transformeren van de manier waarop bedrijven rapporteren over ESG-kwesties.

1. Gestandaardiseerde en meetbare ESG-rapportage

Het belangrijkste doel van de ESRS is het standaardiseren van ESG-rapportage bij bedrijven. Door een consistent raamwerk te creëren, wordt het gemakkelijker om ESG-prestaties van verschillende organisaties te meten en te vergelijken.

Deze standaardisatie creëert een gelijk speelveld voor alle bedrijven. Het beoordelen van bedrijven op een consistente set criteria opent nieuwe kansen voor duurzame ontwikkeling en investeringen.

2. Verbeterde transparantie en vergelijkbaarheid

De ESRS verbeteren de duurzaamheidsrapportage door deze transparanter en beter vergelijkbaar te maken. Met gedetailleerde rapportagerichtlijnen krijgen bedrijven nu expliciete instructies over de ESG-gegevens die ze moeten openbaar maken, wat hogere transparantieniveaus bevordert.

3. Geïnformeerde besluitvorming

De verbeterde kwaliteit van rapportage onder de ESRS biedt belanghebbenden toegang tot betrouwbaardere informatie over de duurzaamheidsresultaten van een bedrijf. Dit helpt investeerders en consumenten om beter geïnformeerde beslissingen te nemen.

Overzicht van de CSRD

Zoals eerder besproken, is de CSRD een regelgevend kader dat gericht is op het verbeteren van de consistentie en transparantie van duurzaamheidsrapportage door bedrijven in Europa. Hier volgt een samenvatting van de achtergrond en het doel:

• Oorsprong: De CSRD is voortgekomen uit de NFRD, de eerste stap van de EU richting verplichte rapportage van niet-financiële informatie door grote bedrijven.
• Doel: Het doel is om de beperkingen van de NFRD aan te pakken door de reikwijdte en diepgang van duurzaamheidsrapportage uit te breiden. Het wil belanghebbenden, waaronder investeerders, klanten en het publiek, een completer beeld geven van de milieu- en sociale impact van een bedrijf.
• Uitgebreide reikwijdte: In tegenstelling tot de NFRD, die alleen relevant was voor grote publieke entiteiten, geldt de CSRD voor alle grote bedrijven en alle bedrijven die genoteerd zijn op gereguleerde markten in de EU (we zullen hieronder in detail bespreken wie precies door de CSRD worden beïnvloed).
• De leidende wet voor de ESRS: De CSRD fungeert als het juridische kader voor de ESRS. Onder het CSRD-mandaat bieden de ESRS de gedetailleerde vereisten waaraan bedrijven moeten voldoen om te voldoen aan deze nieuwe rapportagestandaarden.

Ben je geïnteresseerd om meer te leren over de CSRD? Je bent op de juiste plek. Van deskundig inzicht tot eenvoudige stappen om aan de regelgeving te voldoen, inclusief handige tools en workflows – we hebben alles wat je nodig hebt om je CSRD-compliance te versnellen.

{{custom-cta}}

Reikwijdte en toepasbaarheid van ESRS

De ESRS – via het CSRD-kader – wordt geleidelijk ingevoerd op basis van bedrijfsgrootte, omzet en locatie. Hier is een overzicht van de implementatietijdlijn:

Tijdlijn van de implementatie van CSRD (en daarmee ESRS)

• 2024 (rapportage in 2025): Grote bedrijven die al rapporteren onder de NFRD stappen over op CSRD-standaarden.
• 2025 (rapportage in 2026): Grote bedrijven die aan twee van de volgende criteria voldoen, moeten voldoen aan de CSRD: 250+ werknemers, €50 miljoen+ netto-omzet, €25 miljoen+ totale activa.
• 2026 (rapportage in 2027): Beursgenoteerde kleine tot middelgrote ondernemingen (kmo's) die aan twee van de volgende criteria voldoen:some text
  • Kleine ondernemingen: 50-249 werknemers, €10-50 miljoen netto-omzet, €5-25 miljoen totale activa.
  • Micro-ondernemingen: 10-49 werknemers, €900k-10 miljoen netto-omzet, €450k-5 miljoen totale activa.‍
• ‍2028 (rapportage in 2029): Derde-land ondernemingen moeten voldoen aan de CSRD.

Geografische reikwijdte

De ESRS is ontworpen voor bedrijven gevestigd in de EU. De standaarden zijn ook van toepassing op multinationale ondernemingen met substantiële activiteiten of noteringen in de EU. Dit betekent dat de invloed van de ESRS wereldwijd reikt, met impact op bedrijven in veel landen.

Reikwijdte per sector

De ESRS is van toepassing op bedrijven in alle economische sectoren, van productie tot financiën, diensten of technologie.

Hoewel de initiële focus ligt op grote beursgenoteerde bedrijven, gelden bepaalde bepalingen ook voor kmo’s. De ESRS omvat ook entiteiten van openbaar belang, zoals banken en verzekeringsmaatschappijen, vanwege hun grote sociale en economische impact.

ESRS-rapportageraamwerk en -principes

Het ESRS-raamwerk bestrijkt een breed scala aan onderwerpen – in totaal 12 – om ervoor te zorgen dat bedrijven cruciale duurzaamheidsaspecten op een gestandaardiseerde manier rapporteren. Hier is een overzicht van de 10 primaire onderwerpen, 2 cross-cutting standaarden en bedrijfsspecifieke aspecten:

10 thematische standaarden

De eerste set ESRS bevat 10 thematische standaarden gericht op milieu-, sociale en governancekwesties.

Milieuthema’s

• Klimaatverandering: Behandeling van broeikasgasemissies (GHG), klimaatrisico's en mitigatiestrategieën.
• Verontreiniging: Rapportage over afvalbeheer, emissies en controlemaatregelen voor vervuiling.
• Water en mariene hulpbronnen: Behandeling van watergebruik, -behoud en impact op aquatische ecosystemen.
• Biodiversiteit en ecosystemen: Inclusief impact op ecosystemen en inspanningen voor biodiversiteitsbehoud.
• Grondstofgebruik en circulaire economie: Focus op duurzaam grondstofgebruik, recycling en circulaire economiepraktijken.

Sociale thema’s

• Eigen werknemers: Behandeling van kwesties met betrekking tot mensenrechtenbescherming in bedrijfsactiviteiten.
• Werknemers in de waardeketen: Inclusief werknemersrechten, arbeidsnormen en arbeidsomstandigheden.
• Getroffen gemeenschappen: Behandeling van ethische bedrijfspraktijken, anti-corruptiemaatregelen en naleving.
• Consumenten en eindgebruikers: Betrekking op productveiligheid, klanttevredenheid en consumentenrechten.

Governance thema’s

• Zakelijk gedrag: Omvat corporate governance-structuren, verantwoordelijkheden van de raad en betrokkenheid van belanghebbenden.

2 cross-cutting standaarden

It also contains two cross-cutting standards, ESRS 1 and ESRS 2, which lay the foundation for effective reporting across all sectors. They offer comprehensive guidelines for compaDe ESRS bevat ook twee cross-cutting standaarden, ESRS 1 en ESRS 2, die de basis leggen voor effectieve rapportage in alle sectoren. Ze bieden uitgebreide richtlijnen voor bedrijven om duurzaamheidsrapporten te structureren.

ESRS 1: Algemene vereisten

ESRS 1 beschrijft de minimale rapportagevereisten om inzicht te bieden in de impact, risico’s en kansen van een bedrijf met betrekking tot ESG-aspecten. Dit omvat onderwerpen zoals governance, strategie, bedrijfsmodel, risicomanagement en bedrijfsdoelstellingen.

Daarnaast specificeert het welke andere informatie over een bedrijf en zijn organisatie vereist is, welke informatie nog niet verplicht is om te rapporteren, en wat wordt bedoeld met dubbele materialiteit (hierover later meer).

ESRS 2: Algemene openbaarmakingen

ESRS 2 beschrijft de openbaarmakingsvereisten voor het opstellen van een grondige duurzaamheidsverklaring en is van toepassing op alle bedrijven.

Het vereist informatie over governance-structuren, strategieën, materialiteitsbeoordelingen en prestatie-indicatoren en -doelstellingen, inclusief de dekking van de waardeketen.

Wat is dubbele materialiteit?

Niet alle ESRS-onderwerpen hoeven te worden opgenomen in het jaarlijkse duurzaamheidsrapport van een bedrijf – alleen die onderwerpen die materieel zijn voor het bedrijf. Een onderwerp kan materieel zijn vanuit een impact- of financieel perspectief.

De ESRS definieert dubbele materialiteit als “de samenvoeging van impactmaterialiteit en financiële materialiteit.” Het is dus een principe dat duurzaamheidsonderwerpen vanuit deze twee perspectieven beoordeelt:

• Impactmaterialiteit (inside-out): Hoe de acties van een bedrijf impact hebben op het milieu en de samenleving.
• Financiële materialiteit (outside-in): Hoe milieuproblemen en sociale kwesties de financiële gezondheid van een bedrijf beïnvloeden.

Een duurzaamheidsonderwerp (bijvoorbeeld een van de 10 ESRS-onderwerpen of een specifiek onderwerp voor een entiteit) voldoet aan de dubbele materialiteitscriteria als het materieel is vanuit het impactperspectief, het financiële perspectief, of beide perspectieven.

De ESRS bevat een methodologie over hoe dubbele materialiteit moet worden beoordeeld:

1. Relevante ESG-onderwerpen definiëren: Bedrijven moeten eerst hun relevante ESG-onderwerpen definiëren en de impact, risico’s en kansen (IRO’s) in de hele waardeketen identificeren.
2. IRO's beoordelen: Vervolgens moeten zij de IRO's evalueren volgens de beoordelingsprocessen van de ESRS.
3. Materiële onderwerpen identificeren: Uiteindelijk moeten zij de materiële onderwerpen identificeren.

‍

Uiteindelijk gaat het bij dubbele materialiteit om het vinden van een balans tussen hoe een bedrijf wordt beïnvloed en wordt beïnvloed door duurzaamheidskwesties. Deze tweeledige benadering is cruciaal voor uitgebreide en zinvolle duurzaamheidsrapportage.

Komt later: Sector- en MKB-specifieke standaarden

Op dit moment bevat het ESRS geen sectorspecifieke standaarden. EFRAG zal naar verwachting sectorspecifieke standaarden introduceren als onderdeel van de tweede reeks ESRS, hoewel de publicatie ervan twee jaar is uitgesteld en nu wordt verwacht rond medio 2026.

Er zijn ook geen specifieke standaarden voor KMO's in het huidige ESRS-kader. Toekomstige updates zullen deze leemte waarschijnlijk opvullen en KMO's een meer praktische en proportionele benadering van duurzaamheidsrapportage bieden. Er zijn ook vrijwillige standaarden in de maak voor niet-beursgenoteerde MKB-bedrijven.

Digitaal formaat en toegankelijkheid

De CSRD vereist dat bedrijven jaarlijkse rapporten publiceren en indienen in een digitaal formaat volgens de richtlijnen van het European Single Electronic Format (ESEF).

Het ESEF schrijft het gebruik voor van XHTML (eXtensible HyperText Markup Language), en specifiek voor de CSRD het gebruik van inline XBRL (eXtensible Business Reporting Language). Deze combinatie zorgt ervoor dat rapporten leesbaar zijn voor zowel mensen als machines.

Bedrijven moeten duurzaamheidsinformatie digitaal 'taggen' volgens het categorisatiesysteem van XBRL. Met meer dan 1000 datapunten in diverse categorieën – van broeikasgasemissies tot water- en energieverbruik tot vervuiling, enz. – maakt het systeem het eenvoudiger om data te refereren en analyseren.

Deze recente PowerPoint van EFRAG biedt een duidelijke introductie tot Inline XBRL en hoe het wordt gebruikt (slides 12 en 14-15). Goed om te weten: technische richtlijnen voor het implementeren van de machineleesbaarheid van ESRS-verklaringen zijn momenteel in ontwikkeling.

Meer transparantie en toegankelijkheid

De overgang naar digitale rapportageformaten is een belangrijke stap naar meer transparantie, toegankelijkheid en bruikbaarheid van duurzaamheidsrapportage. Bekijk enkele voordelen:

• Betere gegevensverwerking: Het machineleesbare aspect van iXBRL maakt het verwerken en analyseren van gegevens efficiënter. Dit is vooral waardevol voor investeerders en regelgevers die met grote hoeveelheden rapporten werken.
• Verbeterde toegankelijkheid: Het mensleesbare aspect van XHTML zorgt ervoor dat rapporten toegankelijk zijn voor een breder publiek, zoals stakeholders zonder financiële of technische expertise.
• Vergelijkbaarheid en analyse: Het gestandaardiseerde formaat maakt het veel eenvoudiger om rapporten van verschillende bedrijven en sectoren te vergelijken. Dit kan effectievere benchmarking en analyse van duurzaamheidsprestaties mogelijk maken.
• Integratie met technologie: Digitale rapportage in het iXBRL-formaat sluit goed aan op moderne technologie zoals data-analysetools, wat de bruikbaarheid van gerapporteerde informatie vergroot.

Integratie met internationale rapportagestandaarden

Laten we kijken hoe de ESRS zich verhoudt tot andere wereldwijde rapportagekaders zoals de Global Reporting Initiative (GRI) en de Sustainability Accounting Standards Board (SASB) Standards.

De Global Reporting Initiative (GRI)

De GRI is een wereldwijd erkend kader voor duurzaamheidsrapportage dat bedrijven begeleidt bij het openbaar maken van hun economische, milieu- en sociale impact.

Zowel ESRS als GRI bieden een breed kader voor duurzaamheidsrapportage en behandelen een breed scala aan ESG-onderwerpen. ESRS is meer voorschrijvend en afgestemd op EU-regelgeving, terwijl de GRI flexibeler is en wereldwijd kan worden toegepast.

Sustainability Accounting Standards Board (SASB) Standards 

De SASB Standards zijn een verzameling industriegerichte richtlijnen die zijn ontwikkeld op basis van consultaties met bedrijven en investeerders. Ze richten zich op duurzaamheidsthema’s die financieel materieel zijn binnen 77 industrieën.

Zowel ESRS als SASB Standards streven ernaar om duurzaamheidsrapportage nuttiger te maken voor investeringsbeslissingen en leggen de nadruk op materialiteit.

ESRS is breed van opzet en bevat gedetailleerde vereisten voor sociale en governancekwesties. SASB Standards zijn meer specifiek en richten zich op industriespecifieke duurzaamheidsthema’s die een directe invloed hebben op de financiële prestaties.

In tegenstelling tot GRI en SASB Standards, die vrijwillig en wereldwijd gericht zijn, is de ESRS verplicht voor bepaalde EU-bedrijven onder de CSRD.

Uitdagingen en kritiek

Hoewel de ESRS veelbelovend lijkt om verantwoordelijke bedrijfspraktijken in Europa te bevorderen, is de aanpassing aan deze standaarden geen eenvoudige taak. Hier zijn enkele uitdagingen en kritiekpunten:

• Snelle implementatietijdlijn: De deadline om te voldoen aan de CSRD (en ESRS) nadert snel – sommige bedrijven moeten al dit jaar voldoen! Deze snelle overgang kan overweldigend zijn, vooral voor bedrijven die nieuw zijn in duurzaamheidsrapportage. Download onze gratis CSRD-cheat sheet om je compliance-reis vandaag te starten.
• Investeringen in duurzaamheidsteams: Rapportage onder de CSRD is complex en vereist medewerkers met gespecialiseerde kennis en vaardigheden. Het opbouwen of uitbreiden van je duurzaamheidsteam vraagt financiële investeringen, wat vooral lastig kan zijn voor kleinere bedrijven.
• Onvoltooide standaarden: Op dit moment zijn de ESRS nog niet volledig afgerond. Het tweede pakket, dat sectorspecifieke standaarden zal bevatten, wordt tegen juni 2026 door de EC verwacht. De onvolledige status maakt het moeilijk voor bedrijven om hun rapportagestrategieën volledig voor te bereiden. Dit betekent dat bedrijven flexibel moeten blijven en hun processen moeten aanpassen zodra de definitieve standaarden worden gepubliceerd.
• Complexiteit en omvang: De CSRD en ESRS zijn ingewikkelde kaders die een breed scala aan onderwerpen behandelen. Dit kan overweldigend zijn voor bedrijven, vooral voor diegenen die nieuw zijn met dergelijke gedetailleerde rapportagevereisten.

De toekomst omarmen met ESRS

Terwijl we onze diepgaande analyse van de ESRS en CSRD afsluiten, is het duidelijk dat we een nieuw tijdperk van zakelijke verantwoordelijkheid in Europa ingaan. Het omarmen van deze richtlijnen betekent meer dan alleen voldoen aan compliance-eisen. Het gaat om het herdefiniëren van hoe bedrijven denken en handelen op het gebied van duurzaamheid.

Hoewel het aanpassen aan deze nieuwe standaarden in eerste instantie ontmoedigend kan lijken – van het aannemen van duurzaamheidsexperts tot digitale rapportage en het bijhouden van evoluerende regelgeving – zijn de voordelen enorm.

Bedrijven hebben de kans om hun reputatie te versterken, milieubewuste klanten en investeerders aan te trekken en echt een verschil te maken in onze wereld.

Het draait niet langer alleen om de winst. Het gaat erom deel uit te maken van een schonere, verantwoordelijkere zakelijke omgeving.